Хамтын зан үйл нь олон түмнийг хамардаг бөгөөд тэдний өдөр тутмын амьдралд байнга тохиолддоггүй зан үйлийн илэрхийлэл тул энэ нь байнга өвөрмөц тайлбарыг социологчдоос шаардаж байдаг. Хөөрөлд автсан олон түмэн,үймээн самуун нийгмийн хөдөлгөөн,нийгмийн хувьсгал зэрэг нь хамтын зан үйлийн гол ухагдахуун нь болдог.
Хамтын зан үйлдлийн онолчид (collective action) үзэхдээ: Хамтын зан үйл дахь зохион байгуулалт,төлөвлөлт,тооцоо зэрэг ухамсарт үйл ажилллагааны үүргийг цохон тэмдэглэдэг ажээ. Тэд нийгмийн амьдралын хэвийн хэм хэмжээнээс олон нийт рүү нэгдэн нийлэх нь нийгмийн хяналт алдагдаж байгаагийг шинж тэмдэг биш,харин энэ нь нийгэм дахин зохион байгуулалтад орж байгаагийн шинж тэмдэг гэж тайлбарладаг.
XVIII-зууны эхэн үед Английн нэгэн тосгоны нэхмэлчид эвдэн сүйтгэх үйл ажиллагаа явуулжээ.Англи улс гар урлал нэхмэл бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэлээр энэ зуунд их амжилтыг олж,нийгэм тэр чигээрээ л нэхмэл эдлэлийг хийж байлаа.Гарын уртай хүмүүс нь нэхмэлийн суурь машиныг гэртээ байрлуулж хувцас үйлдвэрлэдэг байв.Зарим нэг нь гадаа гудамжинд бүтээгдэхүүн хийж орон нутгийн зах дээр борлуулдаг байжээ.
Гэтэл нэхмэлчдийг дан ганц ганцаар нь биш,бөөнөөр нь нийлүүлж ажиллуулаад хийсэн ажилд нь оногдох цалин өгч түүгээр ч үл барам гадаад орнуудаас ажилчид хөлслөн ажиллуулах болсноор үйлдвэрлэл жинхэнэ утгаараа Англи оронд эхэлсэн байна.Харин энэ үйл ажиллагаа нь нэхмэлчдийн санаанд огтхон ч нийцсэнгүй.Учир нь гар нэхмэлийн машин дээр 1 цагт хийх ажлыг үйлдвэрийн механикжсан нэхмэлийн суурь машин дээр ердөө хэдхэн хоромд гүйцэтгэж байсан нь гар нэхмэлчдийн зах зээлийг боогдуулж ажилгүй болгоход хүргэж байсан тул тэд үйлдвэрийн шинэ машинуудыг эвдэж үйлдвэр үрүү дайрч эсэргүүцлээ хурцаар илэрхийлсэн байна.Гэсэн ч гар нэхмэлийн машинууд механикжсан хөдөлгүүртэй болж,улам улам боловсронгуй болсоор л байлаа.Харин уламжлалт аргаар бүтээгдэхүүн хийж байсан тэр үе өнөөдөр зөвхөн түүх болон үлдсэн төдийгүй шинэ зүйлийн эсрэг хэрхэн дургүйцэж тэмцэж байсан нь Хамтын зан байдлын түүхэн тод жишээ болсон билээ.Социологчдын дунд хамтын зан үйлийг тайлбарладаг хоёр томоохон үзэл онол байдаг.Үүний нэг нь функционалистууд юм.Тэд үзэхдээ:Нийгмийг систем болохоо болилоо гэдгийн дохио нь хамтын зан үйл юм гэж тайлбарладаг.Дээр дурьдсан жишээ бол үүний тод илрэл юм.Тухайлбал нийгмийн хяналтын хуучин механизм шинэ технологи гарч ирснээр өөрийн эрхгүй эвдэгдэж байна.Нэхмэлчдийн зан байдал нь ухамсарт бус байдлаар илэрч байгаа нь тэд шинэ машиныг эвдэж сүйтгэж байгаагаар өөрсдийн санаа бодлоо илэрхийлж байна.
Хамтын зан үйлтэй бүлгийг дараах шинж чанарын тусламжтайгаар таньж болно.
-Нийгэмд хязгаарлагдмал харилцан үйлдлийг үзүүлж байдаг. Тухайлбал: нийгмийн бүлгийн гишүүд нэг нь нөгөөтэйгээ харьцахдаа зөвхөн тухайн цаг үедээ л харилцаанд ороод өнгөрдөг. Цуглаан гэхэд л гишүүдийн дунд түр зуурын хязгаарлагдмал харилцаанд байна
-Цэвэр биш нийгмийн хил хязгаартай. Өөрөөр хэлбэл: Хамтын зан үйлд нэгдэж байгаа хувь хүн бүр өөр өөрийн гэсэн үзэл бодолтой. Гэхдээ тэдэнд тэдний хооронд бага ч гэсэн нийгмийн нэгдэл оршиж байдаг. Энэ нь нийгмийн гишүүд бие биетэйгээ механик эв нэгдлээр холбогдож байдаг гэсэн Дюркгеймийн онолтой адил байдлаар тайлбарлагдаж болох юм.
-Нийгэмд дадал болоогүй хэм хэмжээтэй.
Нийгмийн бүлэг дэх зан байдал бол нийгэмд зайлшгүй дадал болоогүй ч гэсэн тодорхой нэг хэмжээгээр зохицуулагддаг. Тухайлбал: Тухайн нийгэмд урьд өмнө нь гарч байгаагүй тийм олон нийтийн байгууллагыг байгуулья гэж бодьё,тэгвэл тэр оронд байхгүй шинэ зүйл учир өөр улс оронд иймэрхүү байгууллага ямархуу хэм хэмжээг дагадаг байна вэ яг түүнийг үлгэр болгон ашиглаж байдаг.
Tuesday, November 30, 2010
Wednesday, November 24, 2010
Bанга эмгэний зөгнөл
Алдарт зөнч Ванга. Энэ нэрийг мэдэхгүй хүн гэж үгүй. Түүнд үзүүлэхийн тулд орон орноос хаад ноёд, жирийн иргэдийн цуваа тасардаггүй байсан гэдэг. Тэрээр Bulgaria улсын Petrich хотод амьдардаг байсан бөгөөд 12 настайдаа хараагүй болсон ба 16 настайгаасаа юмыг урьдчилан харах далд авьяас нь илэрчээ. Дүүтэйгээ усанд явж байгаад шуурганд өртөн сохор болсон ч гэдэг. Ванга дэлхийд болох гамшгийн талаар урьдчилан мэддэг байсны тод жишээ бол 9.11-нд болсон аймшигт халдлагын талаар хэлсэн явдал. Одоо түүний ирэх он жилүүдийг хэрхэн зөгнөснийг хүргэе. Харин итгэх эсэх нь таны л мэдэх хэрэг.
Vanga Pandeva 1911.01.31-нд төрсөн 1996.08.11-нд насан өөд болсон.
2010 он. Дэлхийн гуравдугаар дайн эхэлнэ. Энэ дайн 2010 оны 11 дүгээр сард эхэлж 2014 оны 10 дугаар сард дуусна. Дайн алгуурхан жирийн байдлаар эхэлж улмаар хүчээ авна. Эхлээд цөмийн зэвсэг хэрэглэж эцэст нь химийн зэвсэг хэрэглэнэ.
2011 он. Радио идэвхит тунадас унаснаас шалтгаалж дэлхийн бөмбөрцөгийн хойт хагасын ан амьтан, ургамал устана. Дараа нь мусульманчууд Европын эсрэг химийн дайн дэгдээнэ.
2014 он. Энэ химийн дайны уршгаар ихэнх хүн арьсны хорт хавдар, болон арьсны бусад төрлийн өвчнөөр өвчилнө.
2016 он. Европ тив бараг хүнгүй болно.
2018 он. Хятад дэлхийн хамгийн хүчирхэг гүрэн болно. Хөгжиж байгаа орнууд мөлжигчөөс мөлжигдөгч болон хувирна.
2023 он. Дэлхийн тойрог зам бага зэрэг өөрчлөгдөнө.
2025 он. Европ тив маш цөөхөн оршин суугчидтай болно.
2028 он. Эрчим хүчний шинэ эх үүсвэртэй болно. /Энэ нь халуун цөмийн урвалыг жолоодно гэсэн үг аж/ Өлсгөлөн газар авна. Сугар гараг тийш сансрын жолоодлогот хөлөг хөөргөнө.
2033 он. Туйлын мөс хайлж далайн түвшин эрс нэмэгдэнэ.
2043 он. Дэлхийн эдийн засаг цэцэглэн хөгжинө. Европт мусульманчууд эрх мэдлийг барина.
2046 он. Хүний ямар ч эд эрхтэнг ургуулдаг болно. Эрхтэн солих нь анагаах ухааны эмчилгээний шилдэг аргын нэг болно.
2066 он. Мусульманчууд Ромд довтлох үеэр Америк шинэ төрлийн зэвсэг хэрэглэнэ. Энэ зэвсгийг цаг уурын гэж нэрлэж болох бөгөөд огцом хүйтрэлт үүсгэнэ.
2076 он. Ангигүй нийгэм байгуулна. /Коммунизм/
2084 он. Байгаль дэлхий эргэн сэргэнэ.
2088 он. Хэдхэн секундын дотор хөгширдөг шинэ төрлийн өвчин гарна.
2111 он. Хүмүүс киборг болно. /Амьд робот/
2123 он. Жижиг улсуудын хооронд дайн эхэлнэ. Их гүрэн үүнд нь саад хийхгүй.
2125 он. Унгарт сансрын уудмаас дохио хүлээн авна. Энэ үеэр хун төрөлхтөн Вангагийн тухай дахин санах болно.
2130 он. Харь гаригийнхны зөвлөснөөр усан дор колони байгуулна.
2164 он. Ан амьтан "хүний хагас" буюу хүнтэй төстэй болон хувирах явц эхэлнэ.
2167 он. Шинэ төрлийн шашин үүснэ.
2170 он. Их хуурайшилт болно.
2183 он. Ангараг гариг дээрх колонийн гүрэн цөмийн зэвсэгтэй болж улмаар дэлхийгээс тусгаар тогтнол шаардана. /АНУ Англиас тусгаар улс болсон шиг/
2187 он. Хоёр том галт уул оргилохоо зогсоно.
2195 он. Далай доорх колонуудыг эрчим хуч, хүнсний зүйлээр найдвартай хангана.
2196 он. Ази, европынхон бүрэн холилдож эрлийзжиж дуусна.
2201 он. Наран дээрх халуун цөмийн урвал удааширна. Үүний улмаас хүйтрэлт болно.
2221 он. Харь гаригийн соёл иргэншилтэй хэлхээ харилцаа тогтоох оролдлогынхоо үеэр хүн төрөлхтөн ямар нэг аймшигт зүйлтэй учирна.
2256 он. Сансрын хөлөг эх дэлхийд аймшигт өвчний нян тээж авчирна.
2262 он. Ангараг гарагийн тойрог зам байнга өөрчлөгдөж, сүүлт одны аюул нүүрлэнэ.
2271 он. Физикийн тогтмол хэмжигдэхүүнүүд өөрчлөгдөнө.
2273 он. Шар, хар, цагаан арьстнууд бие биедээ уусч улмаар шинэ төрлийн арьстан үүснэ.
2279 он. Оргүй хоосноос эрчим хүч гарган авна. /Сансрын хар нүх мэтээс/
2288 он. Цаг хугацаагаар аялна. Харь гаригийнхантай хэлхээ холбоо тогтооно
2291 он. Нар унтарна. Гэвч түүнийг хүн төрөлхтөн дахин асаана.
2296 он. Наран дээр маш хүчтэй дэлбэрэлт болно. Үүний улмаас таталцлын хүч өөрчлөгдөж сансар дахь тойрог замын станц, хиймэл дагуулууд дэлхий дээр унаж эхэлнэ.
2299 он. Францад мусульманчуудын эсрэг партизаны хөдөлгөөн өрнөнө.
2302 он. Орчлонт ертөнцийн нууцын талаар маш чухал хуулийг нээнэ.
2304 он. Сарны нууцыг нээнэ.
2341 он. Эх дэлхийд сансрын уудмаас ойртон ирж байгаа ямар ч биетийг аюулгүй болгоно.
2354 он. Хиймэл нарнуудын нэгэн дээр гарсан ослын улмаас их хуурайшилт үүснэ.
2371 он. Нийтийг хамарсан аймшигт өлсгөлөн нүүрлэнэ.
2378 он. Шинэ арьстнууд түргэн өсч үржинэ.
2480 он. Хоёр хиймэл нар мөргөлдсөний улмаас дэлхийд харанхуй нүүрлэнэ.
3005 он. Ангараг гариг дээр дайн эхэлнэ. Энэ гаригийн тойрог зам өөрчлөгдөнө.
3010 он. Сүүлт од сарыг бөмбөгдсөний улмаас дэлхийн эргэн тойрон тоос шороо, чулуу бүхий бүслүүр үүснэ.
3797 он. Дэлхий дээрх бүх амьтай бүхэн үхэж үрэгдэнэ. Харин хүн төрөлхтөн хэдийнэ өөр гариг дээр шинэ соёл иргэншил үүсгэсэн байх болно.
Vanga Pandeva 1911.01.31-нд төрсөн 1996.08.11-нд насан өөд болсон.
2010 он. Дэлхийн гуравдугаар дайн эхэлнэ. Энэ дайн 2010 оны 11 дүгээр сард эхэлж 2014 оны 10 дугаар сард дуусна. Дайн алгуурхан жирийн байдлаар эхэлж улмаар хүчээ авна. Эхлээд цөмийн зэвсэг хэрэглэж эцэст нь химийн зэвсэг хэрэглэнэ.
2011 он. Радио идэвхит тунадас унаснаас шалтгаалж дэлхийн бөмбөрцөгийн хойт хагасын ан амьтан, ургамал устана. Дараа нь мусульманчууд Европын эсрэг химийн дайн дэгдээнэ.
2014 он. Энэ химийн дайны уршгаар ихэнх хүн арьсны хорт хавдар, болон арьсны бусад төрлийн өвчнөөр өвчилнө.
2016 он. Европ тив бараг хүнгүй болно.
2018 он. Хятад дэлхийн хамгийн хүчирхэг гүрэн болно. Хөгжиж байгаа орнууд мөлжигчөөс мөлжигдөгч болон хувирна.
2023 он. Дэлхийн тойрог зам бага зэрэг өөрчлөгдөнө.
2025 он. Европ тив маш цөөхөн оршин суугчидтай болно.
2028 он. Эрчим хүчний шинэ эх үүсвэртэй болно. /Энэ нь халуун цөмийн урвалыг жолоодно гэсэн үг аж/ Өлсгөлөн газар авна. Сугар гараг тийш сансрын жолоодлогот хөлөг хөөргөнө.
2033 он. Туйлын мөс хайлж далайн түвшин эрс нэмэгдэнэ.
2043 он. Дэлхийн эдийн засаг цэцэглэн хөгжинө. Европт мусульманчууд эрх мэдлийг барина.
2046 он. Хүний ямар ч эд эрхтэнг ургуулдаг болно. Эрхтэн солих нь анагаах ухааны эмчилгээний шилдэг аргын нэг болно.
2066 он. Мусульманчууд Ромд довтлох үеэр Америк шинэ төрлийн зэвсэг хэрэглэнэ. Энэ зэвсгийг цаг уурын гэж нэрлэж болох бөгөөд огцом хүйтрэлт үүсгэнэ.
2076 он. Ангигүй нийгэм байгуулна. /Коммунизм/
2084 он. Байгаль дэлхий эргэн сэргэнэ.
2088 он. Хэдхэн секундын дотор хөгширдөг шинэ төрлийн өвчин гарна.
2111 он. Хүмүүс киборг болно. /Амьд робот/
2123 он. Жижиг улсуудын хооронд дайн эхэлнэ. Их гүрэн үүнд нь саад хийхгүй.
2125 он. Унгарт сансрын уудмаас дохио хүлээн авна. Энэ үеэр хун төрөлхтөн Вангагийн тухай дахин санах болно.
2130 он. Харь гаригийнхны зөвлөснөөр усан дор колони байгуулна.
2164 он. Ан амьтан "хүний хагас" буюу хүнтэй төстэй болон хувирах явц эхэлнэ.
2167 он. Шинэ төрлийн шашин үүснэ.
2170 он. Их хуурайшилт болно.
2183 он. Ангараг гариг дээрх колонийн гүрэн цөмийн зэвсэгтэй болж улмаар дэлхийгээс тусгаар тогтнол шаардана. /АНУ Англиас тусгаар улс болсон шиг/
2187 он. Хоёр том галт уул оргилохоо зогсоно.
2195 он. Далай доорх колонуудыг эрчим хуч, хүнсний зүйлээр найдвартай хангана.
2196 он. Ази, европынхон бүрэн холилдож эрлийзжиж дуусна.
2201 он. Наран дээрх халуун цөмийн урвал удааширна. Үүний улмаас хүйтрэлт болно.
2221 он. Харь гаригийн соёл иргэншилтэй хэлхээ харилцаа тогтоох оролдлогынхоо үеэр хүн төрөлхтөн ямар нэг аймшигт зүйлтэй учирна.
2256 он. Сансрын хөлөг эх дэлхийд аймшигт өвчний нян тээж авчирна.
2262 он. Ангараг гарагийн тойрог зам байнга өөрчлөгдөж, сүүлт одны аюул нүүрлэнэ.
2271 он. Физикийн тогтмол хэмжигдэхүүнүүд өөрчлөгдөнө.
2273 он. Шар, хар, цагаан арьстнууд бие биедээ уусч улмаар шинэ төрлийн арьстан үүснэ.
2279 он. Оргүй хоосноос эрчим хүч гарган авна. /Сансрын хар нүх мэтээс/
2288 он. Цаг хугацаагаар аялна. Харь гаригийнхантай хэлхээ холбоо тогтооно
2291 он. Нар унтарна. Гэвч түүнийг хүн төрөлхтөн дахин асаана.
2296 он. Наран дээр маш хүчтэй дэлбэрэлт болно. Үүний улмаас таталцлын хүч өөрчлөгдөж сансар дахь тойрог замын станц, хиймэл дагуулууд дэлхий дээр унаж эхэлнэ.
2299 он. Францад мусульманчуудын эсрэг партизаны хөдөлгөөн өрнөнө.
2302 он. Орчлонт ертөнцийн нууцын талаар маш чухал хуулийг нээнэ.
2304 он. Сарны нууцыг нээнэ.
2341 он. Эх дэлхийд сансрын уудмаас ойртон ирж байгаа ямар ч биетийг аюулгүй болгоно.
2354 он. Хиймэл нарнуудын нэгэн дээр гарсан ослын улмаас их хуурайшилт үүснэ.
2371 он. Нийтийг хамарсан аймшигт өлсгөлөн нүүрлэнэ.
2378 он. Шинэ арьстнууд түргэн өсч үржинэ.
2480 он. Хоёр хиймэл нар мөргөлдсөний улмаас дэлхийд харанхуй нүүрлэнэ.
3005 он. Ангараг гариг дээр дайн эхэлнэ. Энэ гаригийн тойрог зам өөрчлөгдөнө.
3010 он. Сүүлт од сарыг бөмбөгдсөний улмаас дэлхийн эргэн тойрон тоос шороо, чулуу бүхий бүслүүр үүснэ.
3797 он. Дэлхий дээрх бүх амьтай бүхэн үхэж үрэгдэнэ. Харин хүн төрөлхтөн хэдийнэ өөр гариг дээр шинэ соёл иргэншил үүсгэсэн байх болно.
Wednesday, November 10, 2010
Инээмсэглэл
Инээмсэглэл
Бяцхан охин гунигтайхан алхаж байгаа нэгэн хүн руу харан инээмсэглэжээ. Охины дотно сайхан инээмсэглэл нөгөө хүний сэтгэлийг сэргээжээ. Сэтгэл нь сэргэж сайхан болсон нөгөө хүн маань саяхан өөрт нь тусалсан нэг найздаа баярласан талархсанаа хэлээгүйгээ санажээ. Ингээд бяцхан зурвас бичин түүнд хүргүүлэв.
Зурвасыг авсан найз нь маш их баярлаж, өдрийн хоолоо идэж байсан зоогийн газрын зөөгчид ахиухан шиг цайны мөнгө орхижээ.
Зөөгч хүү хэзээч ийм их хэмжээний цайны мөнгө авч байгаагүй болохоор баярлан гэртээ харих замд нь өдөр бүр малгайгаа тосон суудаг хөгшин гуйлгачны малгайд мөнгө хийв.
Хөгшин гуйлгачин тун их баярлажээ. Бүхэл бүтэн хоёр өдрийн туршид хэлэн дээрээ юу ч тавиагүй байсан юмсанж. Ингээд гэдэс цатгалан, сэтгэл тэнэгэр байдлаар байшингийн доод давхарын хонгилдоо иржээ. Тэрээр тун жаргалтай өөдрөг байсан учир гадаа даарч чичирч байсан нэг бяцхан гөлгийг гэртээ оруулж дулаан хонуулахаар болж хөлдөж үхэхээс аварчээ.
Гөлөг дулаан хоносондоо мөн өвгөн түүнд элэгсэг хандсанд тун ихээр баясчээ. Дулаан оромжинд баацагнан гүйж, эрхэлж тоглож байв.
Шөнө дундын алдад гэнэт байшин утаа униараар дүүрч түймэр гарчээ. Утааны үнэр авсан гөлөг чанга чанга хуцан өвгөнийг сэрээжээ. өвгөн сэрээд айлуудын хаалгыг нүдэн хүмүүсийг сэрээж байшингаа ч хүмүүсийг ч галын аюулаас аварчээ.
ЭНЭ БҮХЭН ГАНЦХАН ИНЭЭМСЭГЛЭЛИЙН АЧ ТУС БАЙСАН ГЭЭД БОДДОО...
Зурвасыг авсан найз нь маш их баярлаж, өдрийн хоолоо идэж байсан зоогийн газрын зөөгчид ахиухан шиг цайны мөнгө орхижээ.
Зөөгч хүү хэзээч ийм их хэмжээний цайны мөнгө авч байгаагүй болохоор баярлан гэртээ харих замд нь өдөр бүр малгайгаа тосон суудаг хөгшин гуйлгачны малгайд мөнгө хийв.
Хөгшин гуйлгачин тун их баярлажээ. Бүхэл бүтэн хоёр өдрийн туршид хэлэн дээрээ юу ч тавиагүй байсан юмсанж. Ингээд гэдэс цатгалан, сэтгэл тэнэгэр байдлаар байшингийн доод давхарын хонгилдоо иржээ. Тэрээр тун жаргалтай өөдрөг байсан учир гадаа даарч чичирч байсан нэг бяцхан гөлгийг гэртээ оруулж дулаан хонуулахаар болж хөлдөж үхэхээс аварчээ.
Гөлөг дулаан хоносондоо мөн өвгөн түүнд элэгсэг хандсанд тун ихээр баясчээ. Дулаан оромжинд баацагнан гүйж, эрхэлж тоглож байв.
Шөнө дундын алдад гэнэт байшин утаа униараар дүүрч түймэр гарчээ. Утааны үнэр авсан гөлөг чанга чанга хуцан өвгөнийг сэрээжээ. өвгөн сэрээд айлуудын хаалгыг нүдэн хүмүүсийг сэрээж байшингаа ч хүмүүсийг ч галын аюулаас аварчээ.
ЭНЭ БҮХЭН ГАНЦХАН ИНЭЭМСЭГЛЭЛИЙН АЧ ТУС БАЙСАН ГЭЭД БОДДОО...
Subscribe to:
Posts (Atom)